کاری از ندا دهقانی کارشناس ارشد روانشناسی متخصص درمان اوتیسم

خانم دکتر فهیمه رضایی متخصص روانشناسی

انواع آلرژی غذایی

آلرژی غذایی با واسطه ی ایمونوگلوبولینE

در این نوع آلرژی غذایی سیستم ایمنی باعث آنتی بادی ایمونوگلوبینE  برای اتصال به پروتئین غذا (آلرژون) جهت رهایش هیستامین و سایر مواد شیمیایی بدن می شود. در این نوع آلرژی غذایی مواد شیمیایی ذکر شده باعث التهاب و واکنش های آلرژیک در بدن فرد می شوند و سیستم هایی از قبیل تنفسی، دستگاه گوارشی، پوست، چشم، گوش، بینی و حلق کودک را تحت تاثیر قرار می دهد. در این نوع آلرژی غذایی ممکن است واکنش ها به پروتئین های غذایی ممکن است سریع و یا تاخیری باشد.  به این گونه که واکنش های سریع معمولا بین چند ثانیه تا 2 ساعت پس از مصرف غذا و واکنش های تاخیری از دوساعت تا 48 ساعت پس از مصرف غذا صورت می گیرند.

آلرژی غذایی بدون واسطه ی ایمونوگلوبولینE

این نوع از آلرژی غذایی باعث می شود سیستم دفاعی بدن پاسخ های متفاوتی بدهند. به این گونه که سیستم ایمنی به صورت مستقیم به پروتئین های موجود در غذا واکنش نشان داده و باعث رهایی مواد شیمیایی خاصی می شود. این آلرژی غذایی باعث التهاب و واکنش های خفیفی در بدن بخصوص دستگاه گوارش می گردد. علائم گوارشی این نوع آلرژی غذایی شامل اسهال مزمن، مدفوع آبکی، یبوست، حالت تهوع، استفراغ، رفلکس، نفخ و درد شکمی می باشند. آلرژی غذایی بدون واسطه ایمونوگلوبولینE  می تواند باعث مشکلاتی در دستگاه گوارش بدن از قبیل انتروکولیت ناشی از پروتئین غذا، گاستروانتریت و التهاب مری شود.

شایع ترین آلرژی های غذایی

مواد غذایی که باعث آلرژی غذایی در بدن می شوند و سهم 90 درصدی را در آلرژی غذایی را دارند عبارتند از

شیر

گندم

سویا

تخم مرغ

بادام زمینی

آجیل درختی (گردو، بادام، فندق، گردو آمریکایی، بادام زمینی و آجیل های برزیلی)

ماهی

صدف

مواد غذایی که ممکن است باعث آلرژی غذایی در کودکان سه سال به پایین میشوند عبارتند از

شیر

گندم

سویا

بادام

مواد غذایی که باعث آلرژی غذایی در بزرگسالان می شوند شامل ماهی و صدف می باشند. همچنین سن های بالاتر ممکن است حساسیت به سبزیجات و میوه در فرد ایجاد شود.

درمان تغذیه ای آلرژی غذایی

کودکانی که در آنها وجود آلرژی غذایی تشخیص داده شده است باید از رژیم درمانگر استفاده کنند. رژیم درمانگر به والدینی که فرزندانشان آلرژی غذایی دارند در اجرای درمان فرزندشان بصورت مداخلات تغذیه ای برای التیام دستگاه گوارش، حذف غذاهای آلرژی زا، شناسایی و برطرف کردن کمبود های مواد مغذی و ارزیابی رشد فرزندان کمک می کند.

آلرژی در کودکان اوتیسم

آلرژی های غذایی یکی از مهمترین نگرانی ها و مشکلات کودکان در جوامع مختلف می باشد. طبق آمار های جهانی بدست آمده بین 6 تا 8 درصد از کودکان زیر 3 سال دچار آلرژی های غذایی می شوند و این آمار هر روز روبه افزایش می باشند. در میان کودکان اوتیسم و اختلالات مرتبط مانند ADHD این آمار بسیار بیشتر از سایر کودکان می باشد.

کودکان اوتیسم به دلیل داشتن شرایط غیر طبیعی در دستگاه گوارش، هضم و سیستم ایمنی بدنشان بیشتر از سایر کودکان از آلرژی غذایی آسیب می بینند. فهمیدن این امر که آلرژی غذایی چگونه بر روی کودکان اثر می گذارند و اینکه حذف غذاهای آلرژی زا از رژیم غذایی فرزندان نقش اصلی را در برنامه جامع درمانی برای والدین دارد.

ارتباط آلرژی غذایی و اوتیسم

آلرژی غذایی نمی تواند باعث ایجاد بیماری اوتیسم شود، ولی آلرژی غذایی کودکان دارای بیماری اوتیسم را بیشتر از کودکان عادی تکامل یافته تحت تاثیر خود قرار می دهد. دلیل اینکه کودکان دارای بیماری اوتیسم بیشتر از کودکان دیگر از آلرژی غذایی تاثیر می گیرند این است که این کودکان دارای آسپرگر، اختلال فراگیر تکاملی، اختلال کم توجهی ، بیش فعالی و اختلال یکپارچگی حسی می باشند و این حالات باعث مشکل در پاسخ مناسب به اطلاعات حسی دریافت شده از محیط می شوند. کودکان دارای بیماری اوتیسم بیش از حد معمول حساس هستند، زودتر خسته می شوند. کودکان مبتلا به بیماری اوتیسم ممکن است به محرک های شنوایی و بینایی و لامسه پاسخ زیاد یا کمتر از حد معمول را بدهند. اگر کودک شما دارای مشکلاتی از قبیل مشکلات حسی، علائم آلرژی مانند خارش پوست، اگزاما، کهیر، آبریزش بینی، عطسه، خارش چشمان و آمدن اشک از چشمان را دارد. سیستم ایمنی بدن او بیشتر از کودکان دیگر تحت تاثیر قرار می گیرد و حتی بدن او برای عملکرد های طبیعی هم دچار مشکل می شود. زمانی که در بدن انسان ترکیب آلرژی غذایی و مشکلات حسی صورت گیرد می تواند  اختلال در  ثابت نشستن، تمرکز کردن، متمرکز بودن پردازش اطلاعات، یادگیری، کنترل رفتار و تعامل با آموزگاران و کسانی که آنها را درمان می کنند ایجاد کند.

زمانی که در بدن فرد آلرژی غذایی بهبود پیدا کند، باعث کاهش آستانه های حسی که با آنها مشکل داشده شده و در نتیجه رفتار او نیز بهبود می یابد.

نشانه آلرژی غذایی در کودکان اوتیسم

کودکان دارای بیماری اوتیسم نمی توانند مانند دیگر کودکان ناراحتی جسمانی و دردی را که به علت آلرژی غذایی دارند را بیان کنند. بنابراین والدینی که کودک مبتلا به بیماری اوتیسم دارند باید بدانند کودک آنها زمانی که حالاتی از قبیل حالت تهوع، درد شکم، درد قفسه سینه ناشی از رفلکس و سردرد دارد نمی تواند آنرا بیان کند و از این رو بجای آن درد جسمانی خود را با رفتارش نشان می دهد. این رفتار ها شامل کوبیدن سر، کج خلقی، حساسیت پذیری و عدم پذیرش غذا می باشند.

در اکثر مواقع والدین این رفتار ها که ناشی از آلرژی غذایی هستند را با رفتار های رایج اوتیسم اشتباه می گیرند و پی نمی برند که فرزندشان دچار آلرژی غذایی شده است.

التیام دستگاه گوارش در کودکان اتیستیک

التیام دستگاه گوارش یکی از بهترین راه های درمان آلرژی غذایی بخصوص در کودکانی که مبتلا به بیماری اوتیسم هستند را دارد. دستگاه گوارش و خون در کودکان دارای بیماری اوتیسم ممکن است باعث افزایش غیر طبیعی نفوذ پذیری شوند و به مولکول های پروتئینی بزرگ و دست نخورده اجازه ورود به جریان خون را بدهد و باعث شود که سیستم ایمنی بدن بیش از حد معمول واکنش نشان دهد.

بنابراین در افراد مبتلا به بیماری اوتیسم التیام آلرژی غذایی می تواند قبل از رژیم غذایی حذفی موثر باشد. این روش بسیار روش موثر تری نسبت به رژیم حذفی می باشد که به تنهایی صورت می گیرد.

رژیم درمانگر کیست و چگونه به کودک اتستیک کمک می کند؟

معمولا زمانی که برای یک کودک تشخیص ابتلا به یک یا چند آلرژی غذایی والدین بجای اینکه به رژیم درمانگر مراجعه کنند، به متخصص آلرژی درمانی مراجعه می کنند. از این رو متخصص آلرژی درمانی این تجویز را می کند که کودک باید از خوردن برخی از غذا ها اجتناب کند. بنابراین والدین این غذاها را به کودک نمی دهند و در عین حال نمی دانند چه غذایی را جایگزین کنند. در این صورت رژیم غذایی کودک محدود می شود و باعث می شود بدن او ویتامین های لازم را دریافت نکند. آمارها نشان داده است که کودکانی که دارای دو یا چند آلرژی غذایی هستند در بدنشان کمبود کلسیم، آهن، ویتامینD  و روی دارند. این کمبود ها در بدن ممکن است باعث جلوگیری از رشد قدی شوند.

رژیم درمانگر به والدینی که فرزندشان دچار آلرژی غذایی می باشد آگاهی های زیر را می دهد.

1- روش اجتناب از غذاهای آلرژی زا را می شناسند.

2-می توانند جایگزین مناسب برای غذا های حذف شده پیدا کنند.

3-غذا خوردن خارج از محیط خانه با مدیریت کامل صورت می گیرد.

4-اصلاحات غذایی برای خوردن ناهار در مدرسه صورت می گیرد.

5-برچسب های روی مواد غذایی را حتما بخوانند.

6-از آلودگی های جانبی غذاهای آلرژی زا و غذاهای ایمن اجتناب شود.

7-مواد غذایی را که باعث آلرژی غذایی نمی شوند را تهیه کنند.

8-مواد مغذی را که در غذاهایی که متخصص آلرژی درمانی حذف کرده است جایگزین شود.

می توان پس از یک سال غذاهایی را که برای کودک حذف کرده ایم را دوباره به او بدهیم تا ببینیم واکنش او چگونه است. اگر اگر واکنش نشان نداد که می توانیم آن غذا را به رژیم غذایی او برگردانیم. اما اگر مانند قبل واکنش نشان بدهد باید مثل گذشته آن غذا را از رژیم غذایی کودک حذف کنیم. این کار را سالی یک بار می توان انجام داد. اگر واکنش هایی که کودک به غذاهای آلرژی زا نشان می دهد شدید باشد باید قبل از مصرف آن غذها با متخصص آلرژی او مشورت شود.