چگونه بتوانیم بر خود مسلط شویم؟

نویسنده: پروفسور ار-اسپیرنگر
استاد: دکتر فهیمه رضایی
دانشجو:بهارک سبحانی
 
تسلط برخود از توانایی های باارزشی است اگرکسی بخواهد برسرنوشتش حاکم شود، حتماباید آن رابدست آورد. افراد از نظر میزان اراده و استقلال، به دو دسته زیر تقسیم میشوند:

• دسته اول کسانی که در دست حوادث بصورت بازیچه ای درمی ایند اینگونه افراد همیشه به دیگران وابسته هستند.
• دسته دوم کسانی که خودبرای اینده تصمیم میگیرند و نقشه ی خودراعملی میکنند این افراداز عقاید دیگران مستقل بوده و بر آنهاغالب میشوند.

گروه اول ادعامیکنند که شانس ندارند و میگویند که شانس به گروه دوم لبخند میزند...ولی درحقیقت نه گروه اول بدشانس بوده ونه گروه دوم خوش شانس هستند. نکته ی قابل ملاحظه در چگونگی رفتار درشرایط مختلف و روش زندگی انسان و اراده ای که دارند است.
شایدبه خودبگویید اگر قرار بر اراده وروش زندگی کردن باشد من هرگزموفق نخواهم شدزیرا من برخود مسلط نیستم در این صورت اراده ای هم نخواهم داشت. بدانیم که برای کسب تسلط برخود نیاز به تمرین و زمان و مهم تر از همه یک اراده ی قوی داریم تا بتوانیم بر هرگونه مانع درونی یابیرونی غلبه کنیم. اراده را میتوان رشد داد ولی با تلاش های گام به گام وکوچک تا سبک باشد اینگونه اراده ی شما برای تسلط برخود رشد کند. بنابراین سعی کنید این جمله را همواره تکرار کنید: 

تسلط بر خود یک توانایی مادرزادی نبوده و هرکسی میتواند آن را بدست اورد

راهکارهای تسلط بر خود

برای جواب به این سوال باید یکی از اصولی که ویلیام جیمز روانشناس بزرگ امریکایی اموزش داد، به خوبی درک کرد.اومی گفت : همه میدانند که عمل بعد از فکرانجام می شود.ولی دانستن این نکته نیز مهم است که فکرعمل به دنبال عمل انجام می گیرد. معنای این جمله این است که درمافکری ایجاد میشود،طبیعی است که نتیجه ان به صورت یک حرکت یا رفتارظاهرمیگردد. مثال:من کودکی را میبینم که به سمت ماشینی که به سرعت درحال حرکت است. میدود. دراین حالت من تصادف را در ذهنم مجسم میکنم و وحشت میکنم و قلبم تند میزند این تصور در من باعث ایجاد عکس العمل شده یعنی ظاهرم ترس مرا نشان میدهد. افراد زیادی از این موضوع که برایشان اتفاق می افتد اگاهی ندارند.
ما با نظر ویلیام جیمز میتوانیم با انجام رفتار بیرونی که مربوط به هدف معین میشود روان خود را به طور عمیق البته بتدریج متغیر سازیم. به عبارت دیگر این رفتار بیرونی فقط به شکل یک نمای ظاهری باقی نخواهد ماند بلکه من کم کم بطور کاملا واقعی و درعمق روانم برخود مسلط میشوم. این موضوع اصلی در رفتار روانی انسان است و هرکسی میتواند علیه عیب ها ی آزاردهنده ی خود مبارزه کند. اگرچه غالبا عمل فکر را دنبال میکند، ولی برعکس، فکر به دنبال عمل می اید.

مطلب مرتبط: راههای کنترل خشم | چگونه برخشم خود غلبه کنیم و خشم خود را کنترل کنیم

معایب افرادی که اراده ندارند و به دیگران وابسته هستند

هرکسی باید به  برخی عیب ها که از حاکم شدن و تسلط برخود جلوگیری میکنند،مبارزه کرد. حال این عیب هارا یکی پس از دیگری بررسی میکنیم:

1. بیخیال بودن:این رفتار با شانه خالی کردن خود را نشان میدهد و معمولا با بی توجهی به امور همراه است. کسی برخود مسلط است دربرابر وقایع حالت انفعالی ندارد.
   واز نظر فیزیکی پرتحرک بوده و بیشتر اوقتات مرتب و منظم است ووقت خود را بیهوده تلف نمیکند  در هر شرایطی حتی زمانی که احساس ارامش میکند، باز بر رفتار خود تسلط دارد و باهر بی تفاوتی چه از نظر جسمانی و چه روانی  مبارزه میکند.
2. بیکاری : عادت کردن به اینکه درجایی بیکار وبدون کوچکترین احساس ناراحتی دراین حالت بمانید، بسیارمضراست. این وضع بخشی از مجموعه ی بیخیالی میباشد. عدم تحرک باعث تنبلی است که به نوبه خود باعث بیکاری میشود.دراین رابطه در بسیاری از کشورها دانش آموزان درمجموع پنج ماه تعطیلی دارند ان هم بدون احتساب جمعه ها. این موضوع نیروی خلاقیت و فعال بودن آنان را میگیرد و از ساختن و برنامه ریزی برای زندگی سازنده آنان جلوگیری میکند. ازبیهوده و بیکار گذراندن وقت خود و فرزندانتان خودداری کنید و با کارهایی که خود را با ان مرتبط میسازید و برایتان لذت بخش است خود را مشغول کنید و بعد سعی و تلاشتان را اندازه گیری کنید و خود را به تحرک و کار عادت دهید.
3. هوس های زود گذر : کسی که نداند چگونه از پس هوسها مقاومت کند، باید هزار و یک هوس زودگذر و لحظه ای را که در وی ایجاد میشود ارضا کند. مثلا فردی هوس میکند سیگار بکشد اگرچه میداند مقدارمصرف سیگارش بالاست، ولی بااین وجود دوباره سیگار میکشد. کسی که برخود حاکم باشد دربرابرهوسها مقاومت کرده و قبل از تسلیم شدن با فکرو شناخت در برابرشان برخورد میکند  البته در اینجامنظوراز برخورد، ریاضت کشیدن وخودداری  از هر لذتی یا تفریحی نیست
4. به سادگی تحت تاثیر قرار گرفتن : این حالت راهم باید از خوددور کرد. تبلیغات مطبوعات تلویزیون یا دیگر وسایل ارتباطی دائما در حال فشار وارد اوردن به افکار شما هستند. که باید توانست در برابر انها مقاومت کرد مثلا برای خریدن جنسی که آخرین مدل ان را تبلیغ کرده اند فورا به فروشگاه نروید و یا تحت تاثیرحرف های دوستان بدون فکرقرار نگیرید و حس منتقدانه ی خودرا بکاربگیرید و برپایه ی نظرات شخصی خودتان هم کارتان را انجام دهید.
5. حواس پرتی: یکی از ناراحتی های عصرجدید عدم تمرکزقوای فکری است.برای داشتن تسلط بر خود، تقویت تمرکز و قدرت فکرمهم است. حواس پرتی و عدم تمرکز با انجام نقشه مغزی یا QEEG نیز قابل تشخیص است که اگر با تکنیک های روان درمانی نتوانستید تمرکز خود و عدم حواس پرتی کار بهبود ببخشید شاید نیاز باشد تا عملکرد مغزی شما بررسی شود. 
   مثلا فرض کنید درحال مطالعه ی کتاب هستید که یکباره بافکر کردن به چیز دیگری حواستان  پرت میشود این یکی از اتفاقات رایج درمورد کم توجهی است. با تمرین برای تقویت توجه خارجی که به قدم زدن اگاهانه شناخته شده و تمرین برای تقویت قدرت تمرکزدورنی است، میتوانیم برای جلوگیری از حواس پرتی استفاده کنیم.
6. خودنمایی وخودپسندی : غرور و خود پسندی با افتخار به خود متفاوت است. ممکن است شما بطور خصوصی به خودتان افتخار کنید و از انجام وظیفه برای موفقیت در آن افتخارکنید و از بدست آوردن تسلط برخود احساس رضایت کنید. این احساس ها جنبه ی منفی نداشته و ممنوع نیست. چیزی ممنوع است به نمایش گذاشتن امکانات پوچ خود برای فریفتن دیگران است.
7. فضولی در کار دیگران : کنجکاوی در اشیا چیز بسیار خوبی است.میل به بیشتر دانستن و جستجو برای درک و فهم دنیایی که مارا احاطه کرده، عالی است. کسی که مسلط است رازدار می ماند و اسرار خویش را برای دیگری بازگو نمیکند و در رابطه با دیگران هم همینطوربوده وبرزندگی دیگران سرک نمیکشد.
8. میل مفرط به تایید و تبرعه ی خود : اگر نسبت به دیگران مستقل باشید، سعی برای تایید هرکاری که انجام میدهید نخواهید کرد. استقلال عمل داشته باشید و نیاز به توضیح درمورد هرچه که انجام میدهید رااز خود دور نمایید
9. بی صبری: ما با تجزیه و تحلیل عکس العمل های بیرونی که بی صبری را در ما  ایجاد میکند ان را کنترل خواهیم کرد. بی صبری  به یکی ازصورتهای زیر دیده میشود :  حرکات پا یعنی تکان دادن و ضربه زدن با یک پا یا دوپا درحالت نشسته یا کوبیدن پا به زمین، تند حرف زدن، سریع نفس کشیدن، حرکات دست یا انگشتان مثل ضربه زدن یا بازی کردن با شیء مثل مداد وخودکار.

تمرین هایی برای اینکه بر خود مسلط باشیم

اول از همه باید این عکس العمل ها یا رفتار های ظاهری را شناسایی کنیم. وقتی این موضوع را متوجه شویم خیلی بهتر میتوانیم عیب هایی که در ما وجود دارد را بشناسیم و با تفکر انتقادی درخود آن را بپذیریم وبا تمرین هایی که بیان میکنیم آنها را از بین ببریم.
یکی از عادت های خوب حمل کردن کارتی کوچک در کیف پول یا در جیب یا کیف جیبی است و روی آن اصولی که میخواهید دنبال کنید نوشته شده باشد. در طول روز چندین بار هنگامی که وقت میکنید مثلا در وسیله نقلیه ی عمومی... ان را بخوانید. روی این کارت ها میتوانید تیتراصول خود را یاد داشت کنید مثلا بنویسید مثل مبارزه با بیخیالی یا مبارزه با بیصبری و در زیر ان نکات مهمش که میخواهید رعایت کنید رایادداشت میکنید مثلا داشتن لباس مناسب، سروقتانجام دادن کار، ...یا آرام نفس کشیدن ،باریتم حرف زدن... میتوانید هر هفته یک سری از اصولی که میخواهید انجام دهید را دنبال کنید که مانع سردرگمی شود .
مقاله ای رااز یک روزنامه انتخاب کنید و مطالعه کنید. درحین مطالعه هرجایی که نویسنده نظر شخصی خودرا بدون ارائه ی دلیل منطقی مطرح کرده است زیر ان را خط بکشید.این تمرین شمارا عادت میدهد تا تحت تاثیر اظهارات و گفته های بدون مدرک قرار نگیرید.
سعی کنید خاطرات خودرا بیاد بیاورید.البته نه فقط درتخیل بلکه سعی کنید صداها،بوها ،مزه هارادوباره احساس کنید. ماعادت داریم که خاطرات را فقط از طریق حس بینایی زنده کنیم و بندرت ازسایرحواس استفاده میکنیم در اغاز این تمرین مشکل است ولی به سرعت میتوان دران پیشرفت کرد. این تمرین تمرکز و حافظه را تقویت میکند.

 در آخر اگر بتوانیم بر رفتار ها و کارهایمان تسلط داشته باشیم در زندگیمان موفق خواهیم شد زیرا همیشه نیروی درونی مورد نیاز برای تحقق ارمانهای خود خواهیم داشت این تسلط برخود به ما اجازه خواهد داد تااز موانع عبور کرده و به اهداف خود برسیم  وخوشبختی رادر زندگی داخلی و احساسی همچنین زندگی حرفه ای می یابیم.